Celem tego wpisu nie jest powtarzanie rad(nawadniaj się, jedz lekką kolację, bierz prysznic letnią wodą, używaj jak najmniej urządzeń elektronicznych…), ale wyjaśnienie mechanizmów, jakie posiada nasz organizm, aby poradzić sobie z ogólnym wzrostem temperatury.
Zacznijmy od początku: czym jest ciepło?
Jest to uczucie, którego doświadczamy, gdy temperatura wzrasta. Jednak ciepło to nie tylko odczucie termiczne, które może wpływać na nasze samopoczucie na lepsze lub gorsze. Ciepło jest formą energii w tranzycie, która przepływa pomiędzy różnymi ciałami lub pomiędzy dwoma częściami tego samego ciała o różnych temperaturach – od ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze – aż do osiągnięcia równowagi termicznej (gdy oba ciała osiągną tę samą temperaturę). Częstą przyczyną wzrostu temperatury ciała są upały, czego następstwem jest nadmierne pocenie się. Jak radzić sobie podczas upałów? W tym linku znajduje się wyjaśnienie.
Istnieją trzy podstawowe sposoby przekazywania ciepła:
- Przewodzenie: ten rodzaj przekazywania ciepła zachodzi poprzez bezpośredni kontakt z innym ciałem, ubraniem, powietrzem, wodą lub innymi przedmiotami (stół, krzesło, ściana…) Ciepło przepływa od ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze.
- Konwekcja: charakteryzuje się tym, że jest wytwarzana przez płyn (gaz lub ciecz), który przenosi ciepło pomiędzy obszarami o różnych temperaturach.
Przez promieniowanie: przekazywanie energii odbywa się za pomocą fal elektromagnetycznych.
W jaki sposób ciało ludzkie się chłodzi?
Ludzkie ciało jest chłodzone nie tylko przez zanurzenie się w chłodnej wodzie, uruchomienie wentylatora, lub klimatyzację. Ludzkie ciało posiada szereg naturalnych mechanizmów, które pozwalają mu się chłodzić. Normalna temperatura człowieka wynosi od 35° do 37°C i jest zazwyczaj stała. Jeśli temperatura wzrośnie powyżej 37°C, mówimy o gorączce, natomiast jeśli spadnie poniżej 35°C, mówimy o hipotermii.
Co reguluje naszą temperaturę?
Podwzgórze – ten region naszego mózgu, jest odpowiedzialny za regulację temperatury naszego ciała. Podwzgórze jest bardzo wrażliwe na zmiany temperatury w naszym organizmie. Jeśli przekroczy ona 40°C, przestaje prawidłowo funkcjonować i dochodzi do swoistego spięcia, które może doprowadzić nawet do śmierci z powodu udaru cieplnego.
Jakie mechanizmy wykorzystuje podwzgórze, aby nas ochłodzić?
Podwzgórze wykorzystuje termoreceptory, obecne głównie w naszej skórze, do uzyskania informacji o temperaturze (wewnętrznej i zewnętrznej). Gdy wykryje wzrost temperatury, uruchamia następujące mechanizmy w celu utrzymania naszego ciała w temperaturze zapewniającej jego prawidłowe funkcjonowanie:
- Pocenie się: jest to najważniejszy system chłodzenia dostępny dla naszego organizmu. Podwzgórze, po wykryciu wzrostu temperatury, uruchamia produkcję potu. Pot produkowany jest przez gruczoły potowe, które znajdują się w głębszych warstwach skóry, skórze właściwej i naskórku. Pot, który składa się z wody, soli mineralnych i toksyn, jest wydalany przez pory naszej skóry. Kiedy pot odparowuje z powierzchni naszej skóry, uwalnia nadmiar ciepła i utrzymuje naszą temperaturę na stałym poziomie.
- Rozszerzenie naczyń krwionośnych: Kapilary to naczynia krwionośne o najmniejszej średnicy, znajdujące się najbliżej powierzchni skóry. Krew, która w nich krąży, jest zatem bliżej powietrza zewnętrznego niż krew w pozostałych naczyniach krwionośnych. Gdy naczynia włosowate rozszerzają się, więcej krwi wystawione jest na działanie powietrza, co pozwala na jej ochłodzenie i utrzymanie temperatury naszego ciała.
